Szaniecki (Olrych Szaniecki, do r. 1813 Olrych, Ollrich) Jan, krypt.: J.O.S.b.d., Obywatel znad Nidy (1783–1840), prawnik, działacz społeczny, deputowany na sejmy Królestwa Polskiego, minister sprawiedliwości Rządu Narodowego w r. 1831, emigrant.
Ur. 26 XII we wsi Plewiska (pow. poznański), był synem Wojciecha de Olrych (zm. 1792), mieszczanina, nobilitowanego przez sejm w r. 1775, i Franciszki ze Szmitów (Szmittów) (zm. 1788). Miał jedenaścioro rodzeństwa, m.in. starszego brata Piotra Tadeusza, dyrektora konwiktu przy szkołach pojezuickich w Poznaniu i sędziego sądu podsędkowskiego kryminalnego dla dep. poznańskiego i bydgoskiego w czasach Ks. Warsz., oraz siostrę Antoninę, zamężną Ignatowską.
Po śmierci rodziców Jan Olrych pozostawał pod opieką stryjecznego brata, proboszcza w Powidzu (pow. gnieźnieński); w tamtejszej szkółce elementarnej pobierał lekcje czytania i pisania. Od r. 1795 kontynuował naukę w Poznaniu, najpierw w pojezuickim konwikcie szkolnym, którego dyrektorem był jego brat Piotr Tadeusz, a od r. 1804 w Gimnazjum św. Marii Magdaleny. Po zdaniu egzaminu w kwietniu 1805 przed poznańską Komisją Egzaminacyjną, dzięki wsparciu finansowemu krewnych podjął studia na Wydz. Prawa uniw. we Frankfurcie nad Odrą. Gdy do Wielkopolski wkroczyły wojska napoleońskie, wrócił pod koniec r. 1806 do Poznania i wstąpił ochotniczo jako kanonier do korpusu artylerii płk. Ludwika Dobrskiego. Służył ze swą jednostką w Warszawie, gdzie awansował do stopnia sierżanta. Z wojska wyszedł na własną prośbę po czteromiesięcznej służbie w lipcu 1807.
Jesienią 1807 Jan Olrych rozpoczął aplikację przy Sądzie Apelacyjnym Dep. Warszawskiego, ale wkrótce przeszedł do pracy w Min. Sprawiedliwości Ks. Warsz. Dn. 24 IV 1808 minister Feliks Łubieński mianował go sekretarzem przy prokuratorze generalnym Sądu Apelacyjnego Franciszku Taczanowskim. Dn. 15 XII t.r. awansował S. na podprokuratora przy Tryb. Cywilnym I Instancji Dep. Poznańskiego. Równocześnie od stycznia do lutego 1809 był sekretarzem w kierowanej przez Józefa Wybickiego Komisji do Układów z Dłużnikami Sum Bajońskich, która miała wyegzekwować w ciągu czterech lat wierzytelności pruskie, przejęte w r. 1807 przez Napoleona i następnie odstąpione Ks. Warsz. Mimo pozytywnych opinii, ustąpił w październiku 1809 z funkcji podprokuratora. Na polecenie Łubieńskiego odebrał w październiku t.r. przysięgi od urzędników sądowych z miast wcielonych do Ks. Warsz.: Lublina i Krakowa. W kwietniu 1810 w Min. Sprawiedliwości zdał celująco egzamin na zastępcę prokuratora generalnego Sądu Apelacyjnego i 18 IV t.r. otrzymał od Łubieńskiego nominację na to stanowisko. Zrezygnował jednak po kilku tygodniach i rozpoczął starania o licencję adwokata przy Sądzie Apelacyjnym. Uzyskał ją 8 IX; było to zwieńczenie jego błyskawicznej kariery prawniczej. Wkrótce dał się poznać opinii publicznej jako dobry prawnik i wzięty adwokat; zasłynął zwłaszcza w procesie o Ordynację Myszkowską margrabiów Wielkopolskich. Pod koniec r. 1812 został generalnym plenipotentem Józefa Jana Nepomucena Wielopolskiego, dziedzica zadłużonej Ordynacji. Dn. 7 IV 1813 przedstawił mu projekt zaspokojenia wierzycieli, polegający na ograniczeniu Ordynacji do trzech kluczy (Chroberz, Książ Wielki, Kozubów) i przekazaniu ich bocznej linii Wielopolskich (Józefowi Stanisławowi Wielopolskiemu) oraz sprzedaży pozostałych sześciu kluczy. Nie mogąc znaleźć nabywców, zobowiązał się wykupić klucze i przejąć na siebie długi hipoteczne (ok. 3 mln złp.), zabezpieczając też interesy J. J. N. Wielopolskiego, jego córki i żony.
Dn. 20 IV 1813, po podpisaniu kontraktu, stał się Olrych właścicielem wspomnianych sześciu kluczy (miasta i dobra Pińczów oraz Szańca, Rogowa, Marcinowic, Kępy i Przyłączka) o wartości ponad 5 mln złp. Wystąpił wówczas do ks. warszawskiego Fryderyka Augusta o przydanie mu nazwiska od wsi Szaniec; po otrzymaniu 20 VIII t.r. zgody zaczął używać nazwiska Szaniecki (podpisywał się też jako Olrych Szaniecki). Od momentu zakupu dóbr zaniechał niemal zupełnie praktyki adwokackiej i tylko wyjątkowo prowadził sprawy nowych klientów. Podjął działania w celu oddłużenia majątku i zaspokojenia wierzycieli; przeprowadził kilkaset odrębnych procesów układowych. W r. 1814 nabył od J. J. N. Wielopolskiego księgozbiór ordynatów pińczowskich z francuskojęzyczną biblioteczką Elżbiety z Bielińskich Wielopolskiej. Przez pierwsze miesiące po objęciu dóbr porządkował archiwum Ordynacji. Na podstawie odnalezionych tam dokumentów o języku czeskim napisał rozprawę De linguae bohemicae sive czechicae in Polonia usu diplomatico et forensi („Miscellanea Cracoviensia” 1815 nr 1 s. 94–106). W tym czasie wdowa po J. S. Wielopolskim, Lenora z Dembińskich, nie godząc się na zniesienie Ordynacji, wniosła do Sądu Apelacyjnego sprawę o unieważnienie kupna kluczy przez S-ego. W r. 1816 wstąpił S. do warszawskiej loży masońskiej «Astrea», a w późniejszym okresie należał do loży «Rycerze Gwiazdy». W r. 1818 został wybrany na radcę z okręgu stopnickiego w woj. krakowskim (w r. 1820 przegrał wybory; wybrany w r. 1822, pełnił funkcję radcy nieprzerwanie do r. 1830). W r. 1818 spłacił ostatnich wierzycieli Ordynacji.
Gospodarowanie w swoich dobrach rozpoczął S. od umorzenia włościanom wszystkich długów wobec dominium. Do kasy miejskiej Pińczowa przekazał część własnych dochodów z podatków i dzierżawy, rezygnując też na jej rzecz z powinności dworskich mieszczan. Ofiarował miastu budynek dworski z przeznaczeniem na ratusz, zorganizował opiekę lekarską i założył pocztę. Był prezesem Dozoru Szkolnego w Pińczowie; z jego inicjatywy Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego sfinansowała na przełomie l. 1819 i 1820 remont i rozbudowę pińczowskiej szkoły, która w r. 1823 otrzymała status Szkoły Wydziałowej, a w r. 1826 Wojewódzkiej. Do jej biblioteki ofiarował ponad dwa tysiące woluminów i na powiększenie zbiorów zapisał 6 tys. złp.; gabinety szkolne wyposażył w ryciny, numizmaty, minerały i instrumenty fizyczne. W Pińczowie, Michałowie, Szańcu i Książu Małym zorganizował sieć szkół elementarnych, a dla prawidłowego ich funkcjonowania poczynił darowizny. Dzięki jego staraniom powstała w Pińczowie w r. 1824 pensja Eugenii Bocquet-Rochetin dla dziewcząt. S. zgromadził księgozbiór uważany przez współczesnych za jedną z najlepszych prawniczo-historycznych bibliotek prywatnych w Król. Pol. Udostępniał go mieszkańcom swych dóbr i szlachcie z okolicznych dworów. Przygotował też nowatorski Projekt utworzenia Towarzystwa czyli Kompanii Rolniczo-Handlowej w Pińczowie (W. 1820). Przez zastosowanie spółki akcyjnej w rolnictwie chciał pozyskać fundusze na spłacenie wierzytelności ciążących na dobrach, a także środki na rozwój gospodarczy i lokalne instytucje społeczne. Trudnościom w tej sprawie poświęcił artykuł Towarzystwo Rolniczo-Handlowe w Pińczowie („Dzien. Wil.” T. 2: 1821). Uzyskał akceptację projektu (3 VI 1820) przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Policji i zgromadził ok. 50 akcjonariuszy, nie udało mu się jednak zebrać sumy wymaganej do założenia Towarzystwa (pomysł S-ego zrealizowano w r. 1825, zakładając w Warszawie Tow. Kredytowe Ziemskie). Do fiaska przedsięwzięcia przyczyniło się też podważenie przez znanego prawnika warszawskiego Stanisława Węgrzeckiego legalności zniesienia Ordynacji Wielopolskich. Polemika w tej sprawie toczyła się na łamach warszawskiego „Orła Białego” (T. 6: 1820 nr z 26–27 VII, 8–9 VIII, 17 i 21 VIII, 28–29 IX) i lwowskich „Rozmaitości” (1820 nr 32–34). W swej obronie opublikował S. broszurę Historia prawa i dowody własności dziedzicznej tej części dóbr, która z fideikomissu margrabiów Myszkowskich rozprzedana została. Z oryginalnych dokumentów, ustaw krajowych i wszelkich innych źródeł zebrana (W. 1820). Po śmierci Lenory Wielopolskiej w r. 1824 sprawę procesu przejął jej syn, Aleksander Wielopolski. Odpowiedział on na broszurę S-ego w rozprawie „Rozbiór pisma przez J. Olrycha Szanieckiego, radcę woj. krakowskiego, nabywcę najznaczniejszej części dóbr rzeczonych, ekspromitenta wszystkich długów w ogóle, tak hipotecznych jak i osobistych J. W. Józefa Jana Nep. hr. Wielopolskiego margrabi z Gonzagów Myszkowskiego” (Kr. 1824).
W r. 1820 wysunął S. swą kandydaturę na deputowanego do Sejmu Król. Pol., ale wybory przegrał. Dopiero w następnych wyborach w maju 1825 został deputowanym z okręgu stopnickiego. Wszedł do Komisji Praw Cywilnych i Kryminalnych i objął jej przewodnictwo. W ramach prac nad Kodeksem Cywilnym Król. Pol. zajmował się przygotowaniem projektu prawa małżeńskiego. Przeciwny projektowi rządowemu, oddającemu jurysdykcję spraw małżeńskich sądom kościelnym, przyczynił się do jego odrzucenia przez Izbę Poselską. Kilkakrotnie, jako poseł sprawozdawca, wypowiadał się za utrzymaniem, zgodnie z zasadami ustawodawstwa francuskiego, cywilnych małżeństw i rozwodów. Nie zdołał natomiast wpłynąć na odrzucenie zakazu wykupu czynszów i dzierżaw wieczystych, pozbawiającego chłopów prawa nabycia ziemi po trzydziestu latach dzierżawy. Wystąpienia w sejmie oraz artykuły na tematy polityczne i gospodarcze, ogłaszane na łamach prasy warszawskiej („Dzien. Powsz. Krajowy”, „Nowa Polska”, „Orzeł Biały”), zbliżyły S-ego do stronnictwa liberalnej opozycji parlamentarnej, tzw. kaliszan, oraz zyskały mu miano orędownika sprawy włościańskiej. Opinię tę wzmacniał trwający wciąż spór o Ordynację Myszkowską. S., opowiadając się za zniesieniem instytucji ordynacji, ogłosił obszerną Rozprawę nad sprzedażą dóbr z Ordynacji Myszkowskich. I. Zawierająca historię, prawa i dokumenty sprzedaży. II. Składająca się z uwagi i odpowiedzi w piśmie periodycznym umieszczonych. III. Rozbiór pisma pierwszego. IV. Odpowiedź na rozbiór (W. 1825); obok argumentacji prawniczej przywoływał w niej racje natury społeczno-politycznej.
Dn. 15 II 1826 Komisja Hipoteczna woj. krakowskiego potwierdziła prawa S-ego do własności Pińczowa z przyległościami. Wytoczony w r. 1827 przez A. Wielopolskiego kolejny proces o restytucję całego majątku, zakończył się już 9 XII t.r. wyrokiem Tryb. Cywilnego I Instancji pomyślnym dla S-ego. Wielopolski natychmiast opublikował „Replikę [...] w sprawie o uznanie za nieważne umów zmniejszających Ordynację Myszkowską z dwunastu kluczów na trzy klucze” (Kielce 1827), na co S. odpowiedział broszurą Duplika, czyli obrona powtórna ze strony J. O. [lrycha] Szanieckiego na replikę hr. Wielopolskiego, powoda w sprawie o nieważność sprzedaży dóbr z Ordynacji Myszkowskich (W. 1828). Dn. 21 XII 1829 Sąd Apelacyjny uznał sprzedaż dóbr Ordynacji za nieważną, na co S. wniósł rekurs (rewizję) do Sądu Najwyższej Instancji i ogłosił obszerny Spis i treść dowodów z strony Szanieckiego stanowiących zarazem obronę margrabiego Myszkowskiego i innych przez Aleksandra hrabię Wielopolskiego do apelacji wspólnie powołanych w sprawie przez tegoż apelującego o nieważność sprzedaży dóbr z Ordynacji Myszkowskich przed sąd apelacyjny K.P. wytoczonej (W. 1829). Konflikt S-ego z Wielopolskim odbierany był, niezależnie od aspektu prawnego, jako element walki między demokracją a arystokracją.
W r. 1828 ogłosił S. artykuł Ród i ojczyzna Kopernika („Gaz. Korespondenta Warsz. i Zagran.” nr 247), w którym skrytykował wypowiedź Aleksandra Humboldta, przypisującego prace Mikołaja Kopernika niemieckiej tradycji naukowej. Postulował wydanie dzieł astronoma z dokumentami poświadczającymi jego polskość, wezwał do nadsyłania mu materiałów do Pińczowa, wyrażając gotowość założenia w tym celu drukarni („Gaz. Pol.” 1828 nr 287, 288 oraz dyskusja na ten temat, tamże nr 289, 312–313, 317, 327, 355, 1829 nr 5, 38). Gdy dowiedział się o liście Humboldta do Warszawskiego Tow. Przyjaciół Nauk oraz o podjęciu prac nad biografią i odkryciem Kopernika, zrezygnował ze swej inicjatywy. W lutym 1830 ukazała się S-ego Odpowiedź na artykuł p. Huffeland o domach dla podrzutków („Gaz. Warsz.” nr 37, przedr. w jęz. rosyjskim w „Vestniku Evropy” nr 10–11), w której opowiadał się za tworzeniem i rozwijaniem domów dla porzuconych dzieci; polemizował z nią Fryderyk Skarbek („Odpowiedź na artykuł pana Stanieckiego za domami podrzutków”, „Gaz. Warsz.” nr 43). W maju t.r. został S. ponownie wybrany na deputowanego na Sejm Król. Pol. z okręgu szydłowskiego i stopnickiego. Był autorem petycji o usamowolnieniu włościan i nadaniu im gruntów ze wskazaniem sposobu odszkodowania dla właścicieli ziemskich; 26 V petycja niemal jednogłośnie została odrzucona przez Izbę Poselską.
Po wybuchu powstania listopadowego S. wszedł 1 XII 1830, obok Joachima Lelewela, Franciszka Sołtyka i Ksawerego Czarnockiego, w skład delegacji do Rady Administracyjnej; zażądała ona ustąpienia z Rady osób skompromitowanych politycznie. Od pierwszego zebrania Izby Poselskiej 18 XII t.r. aktywnie uczestniczył w prawie wszystkich posiedzeniach. Swoje poglądy przedstawił w artykule O celach i środkach rewolucji naszej („Dzien. Powsz. Krajowy” 1831 nr z 6 I, „Gaz. Pol.” nr z 8 I), w którym postulował połączenie rewolucji narodowej ze społeczną. Dn. 25 I 1831 podpisał akt detronizacji cara Mikołaja I jako króla polskiego. Opowiedział się za dyktaturą gen. Józefa Chłopickiego, jednak już na początku lutego stał się zwolennikiem silnej pozycji sejmu. Zaliczany do lewicy sejmowej, w dyskusji 7 II t.r. nad ustaleniem barw narodowych głosował z Romanem Sołtykiem (wbrew większości parlamentarnej) za wprowadzeniem niebiesko-biało-czerwonej kokardy na wzór francuski. Dn. 28 II złożył do laski marszałkowskiej projekt uchwały o całkowitym zniesieniu pańszczyzny i nadaniu własności za odszkodowaniem właścicielom dóbr prywatnych; projekt skierowany do Komisji, nie stał się jednak przedmiotem dyskusji na forum Sejmu. Niezrażony, złożył 7 IV kolejny projekt «względem ustalenia losu włościan w dobrach prywatnych bez naruszania własności i narażenia na straty właścicieli dóbr»; również on zapewniał włościanom własność posiadanych gruntów oraz likwidację pańszczyzny. Odłożony 19 IV do dalszej dyskusji, także nie został nigdy rozpatrzony. Dn. 25 IV ogłosił S. artykuł Myśl zawiązania towarzystwa zamierzającego przyjść w pomoc włościanom do nabycia własności ziemskiej („Nowa Polska” 1831 nr 110). Na forum Sejmu walczył z A. Wielopolskim; 7 V skrytykował jego misję dyplomatyczną do Wielkiej Brytanii, a później sprzeciwiał się powołaniu go na posła. Po klęsce 26 V pod Ostrołęką zgłosił projekt ustawy o pospolitym ruszeniu, przewidujący nadanie obywatelstwa wstępującym do wojska Żydom, a chłopom prawa do własności gruntowej (projektu również nie rozpatrzono). Należał do założycieli powstałego 1 VI Tow. Przyjaciół Włościan (nazywanego też Tow. Polepszenia Bytu Włościan), którego celem było pozyskiwanie funduszy na wykup ziemi dla chłopów. W czasie powstania dwukrotnie przyjeżdżał do Pińczowa: w marcu, z zamiarami powiększenia biblioteki i utworzenia Pińczowskiego Tow. Naukowego «Athenaeum», oraz w czerwcu, w celu utworzenia komitetu do walki z epidemią cholery. Po powrocie do Warszawy został 25 VII wybrany do sejmowej Komisji «do praw cywilnych, kryminalnych i przedmiotów organicznych». Potępił 6 VIII na forum Sejmu decyzję gubernatora warszawskiego gen. Wojciecha Chrzanowskiego o uwięzieniu i postawieniu przed sądem wojennym Tadeusza Krępowieckiego. Po wypadkach warszawskich z 15 VIII należał do grupy posłów (m.in. Lelewel, Walenty Zwierkowski, Franciszek Trzciński, Kantorbery Tymowski) niezadowolonych z polityki prezesa Rządu Narodowego gen. Jana Krukowieckiego, spotykających się w mieszkaniu Adama Chłędowskiego i jego żony, Cecylii z Narbuttów (tzw. Klub pani Chłędowskiej). Na początku września sprzeciwiał się rozmowom kapitulacyjnym; 7 IX wołał do posłów: «Teraz nie sejmować, lecz walczyć należy. Zamiast więc radzić tu w sali, stańmy raczej na czele ludności warszawskiej i prowadźmy ją na okopy». Po dymisji gen. Krukowieckiego i kapitulacji Warszawy 7 IX opuścił stolicę w towarzystwie Lelewela i dotarł do Zakroczymia. Od nowego prezesa Rządu Narodowego Bonawentury Niemojowskiego otrzymał 8 IX propozycję objęcia teki ministra spraw wewnętrznych, którą odrzucił, natomiast przyjął tekę ministra sprawiedliwości. Dn. 10 IX wdał się w ostrą polemikę z atakującymi rząd konserwatystami, m.in. z A. Wielopolskim, a 12 IX podał się do dymisji. Wraz z m.in. Lelewelem i Zwierkowskim podpisał 15 IX „Odezwę do ludów Europy”, w której los opuszczających kraj powstańców powierzano ludom, a nie rządom. W czasie ostatniego posiedzenia Sejmu w Płocku 23 IX zgłosił projekt utworzenia trzynastoosobowej delegacji sejmowej, która miałaby podążać za armią w kierunku Galicji. Z trzynastoma innymi posłami i ostatnimi oddziałami wojsk powstańczych przeszedł pod Brodnicą na terytorium Prus. Jako poseł głosujący za detronizacją cara i jako minister Rządu Narodowego, został zaocznie skazany przez władze rosyjskie na karę śmierci przez ścięcie; jego majątki skonfiskowano.
S. zamierzał osiąść w W. Ks. Pozn., gdzie mieszkali jego krewni i rodzina żony, ale władze pruskie nie wyraziły na to zgody. W listopadzie 1831 przybył do Wrocławia, jednak otrzymał nakaz opuszczenia miasta. Mieszkał następnie w Gliwicach i Bytomiu, skąd podróżował do Frankfurtu nad Odrą, Drezna, Pragi i Słupska. Interesował się nadal sprawą procesu o Ordynację; w miejsce S-ego, pozbawionego majątku w wyniku konfiskaty, wstąpiła Prokuratoria Generalna, reprezentująca Skarb Państwa; występującemu w jej imieniu adwokatowi S. przesyłał materiały i pisma obrończe. Proces z A. Wielopolskim zakończył się ostatecznie w czerwcu 1835 wyrokiem na korzyść Skarbu Państwa. S. pod krypt. J.O.S.b.d. podsumował proces w broszurze Sprawa o Ordynację czyli majorat margrabiów Myszkowskich, z najwłaściwszego stanowiska uważana i rozebrana... (W. 1835). W listopadzie t.r. wyemigrował do Francji i osiadł w Paryżu. Z okazji piątej rocznicy wybuchu powstania listopadowego wygłosił tamże 29 XI Mowę posła... (Paryż 1836, po francusku pt. Cinquième anniversaire de la Révolution Polonaise, Paris 1836). W r. 1836 pod krypt. Obywatel znad Nidy założył w Paryżu periodyk „Polska. Dzieło poświęcone niepodległości narodu”, którego celem było poszukiwanie metod odzyskania niepodległości. Na jego łamach snuł plany powołania Rady Ogólnej Emigracji Polskiej, utworzenia Tow. Literackiego oraz założenia kolonii polskich emigrantów; ukazało się sześć zeszytów pisma. Wiosną t.r. napisał Biografię czyli żywot Szanieckiego, ale po krytyce Adama Chłędowskiego, który uznał ją za zbyt hagiograficzną, nie zdecydował się na druk. Zbliżył się wtedy do Lelewela, z którym korespondował i dla którego przygotowywał kwerendy historyczno-prawne. Od lipca należał do filantropijnej Komisji Funduszów Emigracji Polskiej, zbierającej składki i wypłacającej zasiłki emigrantom; od 1 I 1838 był jej kasjerem, później został prezesem. Po okresie zastoju wznowił zbieranie składek i wypłacanie zasiłków emigrantom. W prasie emigracyjnej został oskarżony (szczególnie przez Leonarda Chodźkę) o brak kontroli nad Komisją, marnotrawienie funduszy i nieogłaszanie list z nazwiskami beneficjentów; zarzucano mu też czerpanie osobistych korzyści z kierowania Komitetem. S. bronił się w broszurze Odpowiedź Sz. członka Komisji F.[unduszów] E.[migracyjnych], delegowanego do naczelnego zarządu wydawnictwa Polska malownicza na pięć pisemek zaczepnych ze strony Polski ozdobniczej (Paryż 1839). Mimo zarzutów o charakterze kryminalnym, S. nie chciał bronić się przed sądami francuskimi, gotów był natomiast poddać się osądowi sądu emigracyjnego, czemu dał wyraz w odezwie z maja 1839. Chory na gruźlicę, zmarł 19 II 1840 w Paryżu, został pochowany 21 II na cmentarzu Montparnasse. Dn. 16 VI 1845 jego prochy przeniesiono na cmentarz Montmartre i złożono bezimiennie w zbiorowej mogile polskich emigrantów.
W małżeństwie zawartym 9 II 1809 z kuzynką Teresą z Taczanowskich (zm. 1834), córką Grzegorza Taczanowskiego i Marianny z Wichlińskich, dziedziców dóbr Garzyn (pow. wschowski), miał S. dwie córki i syna, zmarłych w dzieciństwie.
Po śmierci S-ego rękopis Biografii... trafił do Adolfa Zaleskiego, a następnie w r. 1846 do Marcelego Sucharskiego; w r. 1853 kupił go Władysław Czartoryski i włączył do zbiorów Biblioteki Czartoryskich (pt. Manuskrypt biografii czyli żywota ś.p. Jana Olrycha Szanieckiego [...] pisanego własnoręcznie przez niego samego. Ważne objaśnienia pod względem wartości moralnej i historycznej, wzorowe przykłady życia prywatnego i publicznego, rkp. 1040). Biografię... wydał Marceli Handelsman pt. Pamiętnik Jana Olrycha Szanieckiego („Materiały do dziejów adwokatury w Polsce”, W. 1912). Imieniem S-ego nazwano Bibliotekę Publiczną Miejsko-Gminną w Pińczowie oraz ulicę we Wrocławiu.
Reprod. sztychu ze zbiorów B. Pol. w Paryżu, w: Sarrat M., Saint-Edme M., Biographies des hommes du jour..., Paris 1836 II cz. 1, Pamiętnik Jana Olrycha Szanieckiego, Wyd. M. Handelsman, W. 1912; – Absolwenci Gimnazjum i Liceum Świętej Marii Magdaleny w Poznaniu 1805–1950, Oprac. A. Białobłocki, P. 1995 (dot. Jan Ollricha, zapewne krewnego S-ego); [Borkowski J. S.] Dunin, Spis nazwisk szlachty polskiej, Lw. 1887 s. 290; Estreicher w. XIX, IV 432–3; [Małachowski P.] Nałęcz, Zbiór nazwisk szlachty familiom zostającym w KP i WXL, L. 1805 s. 337; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Pol K., Poczet prawników polskich, W. 2000 s. 78–93; Polacy pochowani na cmentarzu Montmartre, Red. A. Biernat, R. Bielecki, W. 1999; Słown. adwokatów, I z. 4; Słown. Pracowników Książki Pol.; Suligowski, Bibliogr. prawnicza; – Balcerowski A., Towarzystwo Rolniczo-Handlowe w Pińczowie, „Studia Kieleckie” R. 3 (35): 1982 s. 35–50; Barszczewska-Krupa A., Generacja powstańcza 1830–1831, Ł. 1985; Danielewicz J., Sejm powstańczy 1831 roku w Zakroczymiu i Płocku, „Notatki Płockie” R. 6: 1961 nr 21; Erber C., Kieleckie tradycje kopernikowskie, Kielce 1973; tenże, Z konfiskaty księgozbiorów uchodźstwa politycznego po powstaniu listopadowym. Biblioteka Jana Olrycha Szanieckiego, Kielce 1989; Gołba Z., Rozwój władz Królestwa Polskiego w okresie powstania listopadowego, Wr. 1971; Hajdukiewicz L., Szkoły pińczowskie w latach 1586–1914, w: Pińczów i jego szkoły w dziejach, W.–Kr. 1979; Kaczkowski J., Konfiskaty majątków na ziemiach polskich po powstaniach 1831, 1863, W. 1918; Karpińska M., „Nie ma Mikołaja”. Starania o kształt sejmu w powstaniu listopadowym 1830–1831, W. 2007; Kirkor-Kiedroniowa Z., Włościanie i ich sprawa w dobie organizacyjnej i konstytucyjnej Królestwa Polskiego, Kr. 1912; Limanowski B., Jan Olrych Szaniecki. Szkic biograficzny, „Bibl. Warsz.” 1910 t. 4 s. 535–55; tenże, Szermierze wolności, Kr. 1911; Lisiecki H., Aleksander Wielopolski 1803–1877, Kr. 1878; Łodyński M., Rola bibliotek szkolnych w życiu kulturalnym Królestwa Polskiego 1815–1831, „Przegl. Bibliot.” R. 25: 1957 s. 164–6; Meloch M., Sprawa włościańska w powstaniu listopadowym, W. 1953; Posner S., Dola i niedola Jana Olrycha Szanieckiego, W. 1912; Przelaskowski R., Sejm warszawski roku 1825, W. 1929; Rybarski M., Sprawa włościańska na sejmie w r. 1831, Kr. 1910; Saletra W., Krakowskie i Sandomierskie w czas powstania listopadowego. Administracja, wysiłek zbrojny, postawa społeczeństwa, Sandomierz 2006; Skałkowski A. M., Aleksander Wielopolski w świetle archiwów rodzinnych (1803–1877), P. 1947 I; Słodkowska E., Produkcja i rozpowszechnianie wydawnictw w Królestwie Polskim 1815–1830, W. 2002; Stępkowski L., Jan Olrych Szaniecki w Pińczowie 1813–1831, „Pińczowskie Spotkania Hist.” (Pińczów) 1998 z. 2; Śliwiński A., Joachim Lelewel 1786–1831, W. 1932; Winiarz A., Szkolnictwo Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1807–1831), L. 2002; Wołoszyński R. W., Polsko-rosyjskie związki o naukach społecznych 1801–1830, W. 1974; Ziółek S., Sejm Królestwa Polskiego w okresie powstania listopadowego 1830–1831, W. 2007; – Diariusz Sejmu z roku 1830–1831, Wyd. M. Rostworowski, Kr. 1907 I–V; Janowski J., Notatki autobiograficzne 1803–1853, Wr. 1950; Lelewel, Listy emigracyjne, II, V; Lelewel P., Pamiętniki i diariusz domu naszego, Oprac. I. Lelewel-Friemannowa, Wr. 1966; Mochnacki M., Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831, Oprac. S. Kieniewicz, W. 1984 I–II; Niemojowski B., O ostatnich wypadkach rewolucji polskiej..., Paryż 1833 s. 32; Ostrowski A., Pamiętnik z czasów powstania listopadowego (1830–1831), Oprac. K. i W. Rostoccy, Wr. 1961; Potrykowski J. A., Tułactwo Polaków we Francji, Oprac. A. Owsińska, Kr. 1974; Sejm Królestwa Polskiego o działalności rządu i stanie kraju 1816–1830, Oprac. J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, W. 1995; Smarzewski M., Pamiętnik 1809–1831, Oprac. F. Sawicka, Wr. 1962; Sołtyk R., La Pologne, Paris 1833 II 290, 420–2, 424; Wężyk W., Kronika rodzinna, Oprac. M. Dernałowicz, W. 1987; [Wołowski L. F.], Krótki rys życia Jana Olrycha Szanieckiego, deputowanego stopnickiego, Paryż 1840; Zwierkowski W., Rys powstania walki i działań Polaków 1830 i 1831 r., Oprac. W. Lewandowski, W. 1973; – „Bibl. Warsz.” 1912 t. 1 s. 585–9; „Dzien. Wil.” 1820 s. 393–411, 1821 s. 448–9; „Gaz. Korespondenta Warsz.” 1809 nr 3; „Gaz. Pol.” 1828 nr 287–289, 312–13, 327, 335, 1829 nr 6, 38; „Gaz. Pozn.” 1809 nr 9; „Gaz. Warsz.” 1826 nr z 25 IV; „Kur. Warsz.” 1822 nr z 6 IV, 1824 nr z 13 III, 1828 nr z 10 II; „Kwart. Hist.” T. 27: 1913 s. 143–7; „Młoda Polska” (Paryż) R. 3: 1840 nr 7 s. 73–6 (F. Wołowski); „Nowa Polska” 1835 s. 399–404; „Orzeł Biały” 1820 nr z 20 VII, 26–27 VII, 8–9 VIII, 17 VIII, 21 VIII, 28–29 IX; „Rozmaitości” 1820 nr 32–34; – AGAD: Rada Stanu i Rada Ministrów KW, sygn. 81 k. 4, 120–253, Kom. Rządowa Spraw Wewnętrznych, sygn. 29, 2677, 2678 k. 44, sygn. 6960, Akta Władz Centr. Powstania 1830/31, sygn. 32, 85, 180, 202; AP w Kielcach: Arch. Ordynacji Myszkowskich, Zespół 288 sygn. 113, 341, Kom. Hipoteczna Woj. Krak. (1824–6), Zespół 498 sygn. 5, Konserwator Hipoteki Woj. Krak. przy Tryb. Cywilnym, sygn. 32 k. 279–88, Rząd Gub. Radomski, Zespół 1 sygn. 212 k. 253–78, 368, sygn. 259 k. 335, sygn. 2596 k. 57–8, 73–82, sygn. 2598, 2603 k. 6–10, sygn. 3974 k. 243–9, sygn. 3890, Kielecka Dyrekcja Szk., sygn. 1385; AP w Pińczowie: Kancelaria notariusza M. Romanowskiego, Zespół 23/540, sygn. 10; AP w Radomiu: Zarząd Rolnictwa i Dóbr Państw., Rząd Gubernialny Krak., sygn. 3862; Arch. Uniw. Human.-Przyr. w Kielcach: Balcerowski A., Poglądy i działalność społeczno-gospodarcza Jana Olrycha Szanieckiego, Kielce 1982 (mszp.); B. Czart.: rkp. 3811 (Pamiętniki L. Dembowskiego z l. 1815–30), rkp. 5351/1 k. 703, rkp. 5340 III (sprawa Chodźki Leonarda z Kom. Funduszów Emigracji Pol.) nr 6, 7, 10, 13, 14; B. Jag.: rkp. 4435; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 2224/I k. 63; B. Pol. w Paryżu: sygn. 370–373, 380, 480/13, 1060, 1061, 1066, 1386; B. Sem. Duchownego w Sandomierzu: sygn. G. 836; BUW: Spuścizna Roberta Bieleckiego (dot. Kom. Funduszów Emigracji Pol.);
Anna Rosner